Het donkerste uur is net voor de dageraad. Hoe Trumpisme na Trump te transformeren? Over Post-Waarheid, Post-Democratie en Post-Humaniteit. - Otto Scharmer
Otto Scharmer
30 Oktober –21minuten leestijd
De Amerikaanse verkiezingen van deze week voelen aan als een planetair keerpunt, met gevolgen die veel verder reiken dan de Verenigde Staten. Dit moment heeft een externe en een interne dimensie. De externe dimensie is een referendum over de bemensing van het Witte Huis. Maar een verandering daar zal op zichzelf niet veel veranderen. De innerlijke dimensie is een verandering in het hart — een verandering in de innerlijke plaats van waaruit we in dit kritieke decennium opereren.
Terwijl het bestuur van Trump voorspelbaar zijn pad van ontkenning en zelfvernietiging vervolgt, worden we herinnerd aan de volgende uitspraak (toegeschreven aan Abraham Lincoln):
“Je kunt alle mensen soms voor de gek houden en sommige mensen altijd, maar je kunt niet alle mensen de hele tijd voor de gek houden.”
Hoewel niemand zeker weet wat het resultaat zal zijn van het verkiezingsproces in de Verenigde Staten, of dat er daarna chaos zal ontstaan, heb ik hier een goed gevoel over. Voor mij voelt dit laatste stuk aan als een microkosmos van wat we al gezien hebben, een microversie van de afgelopen drie jaar: de belangrijkste instellingen van de Amerikaanse democratie — en daarmee de veerkracht van ons internationale systeem van solidariteit en bestuur — buigen, en buigen verder, maar ze breken niet — en ze zullen uiteindelijk sterker terug stuiteren, voorwaarts stuiteren.
Ja, je kunt de mensen voor de gek houden; ja, je kunt in ontkenning zijn — soms. Maar als je jezelf en je land op een diepgaande ramkoers zet met de werkelijkheid — en dat is wat het trompetgeschal over COVID-19 is — dan bijt die werkelijkheid vroeg of laat terug. En het lijkt erop dat dat moment van afrekenen eraan komt.
Als je in de Verenigde Staten en op deze planeet leeft op dit ongekende historische moment, kun je de spanning in de lucht letterlijk overal voelen. Ik voel het hier in Boston. En vrienden over de hele wereld vertellen me hetzelfde waar ze ook zijn.
“Deze verkiezing wordt een monumentaal moment,” zei mijn collega Frans S. uit Jakarta onlangs. “Ik volg het iedere minuut”, zegt onze Zambiaanse collega Martin Kalungu Banda die in het Verenigd Koninkrijk woont. Dit is niet alleen een verkiezing over de Amerikaanse democratie; het voelt als een referendum over onze aspiraties als mensheid.
Het jaar 2020 ervaren velen van ons als donker. Maar als het waar is dat het donkerste uur zich vlak voor de dageraad voordoet, heeft dit moment ook een kans. Het was in 1941, misschien wel het donkerste uur van de vorige eeuw, dat de oprichters van de Verenigde Naties zich een nieuwe generatie van multilaterale instellingen begonnen voor te stellen. En de afgelopen 75 jaar heeft de VN de wereldwijde samenwerking en ontwikkeling verder vorm gegeven. Als we nu weer zo’n donker uur doormaken, hoe ziet het begin van deze eeuw er dan uit?
Bij het stellen van deze vraag ga ik niet per se uit van een concreet resultaat volgende week. Gezien alle steun die Trump heeft gekregen van zijn enablers, zoals de gebroeders Koch en andere miljardairs van fossiele brandstoffen, van techneuten zoals Mark Zuckerberg, en door de grootschalige onderdrukking van de kiezers door de GOP; alles is mogelijk. Maar ik geloof dat het aanbreken van een nieuwe dag zal beginnen met een verpletterende overwinning volgende week want de stemming in dit land is de afgelopen maanden ingrijpend veranderd.
Een ding is zeker, mensen lijden. Sinds mei zijn 8 miljoen Amerikanen in armoede vervallen. Een op de zeven huishoudens met kinderen heeft de afgelopen zeven dagen niet genoeg te eten gehad. Meer dan 40% van de volwassenen meldt in juni dat ze worstelen met de geestelijke gezondheid. Ook hebben we een diepgaande verschuiving gezien in het begrip van mensen van systemisch racisme. Een indicator van die verschuiving is dat het percentage Amerikanen dat het ermee eens is dat “er veel discriminatie is tegen Afro-Amerikanen” is gestegen van 19% in 2013 tot 50% in 2020. Dat voelt als een tektonische verschuiving.
Zal het genoeg zijn? Of zal het land wegzakken in een periode van chaos, geweld en burgeroorlog? Beide mogelijkheden zijn op dit moment zeer reëel en zitten in de lucht, vooral omdat verouderde instellingen zoals het kiescollege en de “winner-takes-all”-principes landen als Amerika in een vreemde situatie van minderheidsheerschappij brengen.
Met deze column nodig ik u uit om diep adem te halen, te ontspannen en het huidige moment bij te wonen vanuit het oogpunt van de dageraad — dat wil zeggen, vanuit het oogpunt van een opkomende toekomst, de transformatie die dit moment vereist. Als we echt beter terug willen bouwen, als we willen dat dit moment aanleiding geeft tot een toekomst die anders is dan het verleden, welke kerncapaciteiten moeten we dan nu opbouwen en verder cultiveren?
Drie huidige condities
Ten eerste, zelfs als Donald Trump wordt verslagen, zal de structuur die hem heeft gecreëerd, Trumpisme, waarschijnlijk blijven bestaan — tenzij we de onderliggende structuren en denkparadigma’s transformeren. We hebben altijd geweten dat Trump slechts een symptoom was, een vreemd soort “geschenk”, net als COVID, om ons meer bewust te maken van wat er kapot is en dat we voor onze planeet en elkaar moeten zorgen. Maar dit betekent dat het echte werk, het transformeren van de onderliggende structuren, nog maar net begonnen is.
Wat aanleiding geeft tot het wereldwijde fenomeen van Trumpisme kan misschien worden toegeschreven aan drie belangrijke condities die dit mogelijk maken:
- Post-waarheidspolitiek: het verspreiden van desinformatie, zaaien van twijfel en ontkenning
- Architecturen van Scheiding: het genereren van polarisatie, tribalisme en haat
- Aanvuren van angst: het versterken van angst, depressie en angst.
Post-waarheid: Verspreiding van desinformatie, zaaien van twijfel en ontkenning
Dit is de essentie van de post-waarheidspolitiek. Twee voorbeelden zijn het eigen gedrag van president Trump en de klimaatontkenningsindustrie. Volgens de fact-checker site van de Washington Post heeft president Trump de mijlpaal van 22.000 leugens en misleidende verklaringen overschreden toen hij afgelopen augustus in functie was. Hij begon zijn presidentschap in januari 2017 met een gemiddelde van zes leugens per dag. Maar in augustus van dit jaar overtrof zijn gemiddelde 50 leugens per dag.
Tegen de tijd dat u dit leest heeft hij waarschijnlijk de mijlpaal van 25.000 leugens in zijn functie overschreden.
Hebben al deze leugens hem pijn gedaan? Amper. Niet in de ogen van zijn meest fervente aanhangers. Onwetendheid of ontkenning van de waarheid is het bepalende kenmerk van post-waarheidspolitiek.
Het tweede voorbeeld, ontkenning van het klimaat, wordt gevoed door meer dan 500 miljoen dollar van de gebroeders Koch en de fossiele-brandstofindustrie. Het strategische doel is het zaaien en versterken van de twijfel. Hoewel ze de wetenschappelijke feiten niet direct kunnen weerleggen of de consensus van de wereldwijde klimaatwetenschapsgemeenschap kunnen ontkennen, met versterking via de media die ze bezitten of beïnvloeden zijn ze wel in staat om de wetenschap in twijfel te trekken. Wat precies is wat ze hebben gedaan. De klimaatontkenningsindustrie heeft de publieke opinie in de VS in minder dan tien jaar tijd afgekeerd van pro-klimaatmaatregelen (zoals bijv. pro-koolstofbelasting). Hun strategie werkte.
De toegenomen verwarring en de collectieve ontkenning van vandaag zijn een direct gevolg van de post-waarheidstoestand. Er is een collectief gevoel dat “niemand iets of iemand kan vertrouwen” wat zich vertaalt in “niemand kan iets weten”. Met andere woorden, het is een perfecte omgeving voor onliberale of antidemocratische krachten om een beleid uit te voeren dat en minderheid dient ten koste van het geheel. Voorbeelden: de triljoen dollar aan belastingverlagingen die vooral ten goede komen aan miljardairs; de ontmanteling van het Agentschap voor Milieubescherming door het aanstellen van een kolenlobbyist om het te leiden en tot slot de polarisatie die is ontstaan rond de desinformatie van de COVID.
Het publieke gedrag dat voortvloeit uit deze aandoening is collectieve ontkenning. Ontkenning is dat Trump beweert dat we de pandemie “terugdringen” in dezelfde week dat nieuwe infecties alle eerdere records overtreffen. Ontkenning maakt het onmogelijk voor het Amerikaanse publiek en de politieke klasse in Washington, DC, om verbanden te leggen: om de apocalyptische vuurstormen in het Westen en het recordaantal orkanen in het Zuidoosten te koppelen aan de onderliggende toestand van de opwarming van de aarde. Zo ziet de collectieve ontkenning er in 2020 uit. Worden we nu wakker?
Als de catastrofale gevolgen van de pandemie in de VS en Brazilië ons iets kunnen leren dan is het wel dit: ontkenning is geen strategie.
Hoe langer je in ontkenning blijft, hoe harder je uiteindelijk de grond raakt. Terwijl Trump er tot nu toe in geslaagd is om het grootste deel van het lijden te externaliseren naar anderen (onevenredig veel mensen van kleur), lijkt het erop dat met deze verkiezing Lincoln’s punt dat je niet iedereen de hele tijd voor de gek kan houden realiteit gaat blijken te zijn.
Post-Democratie: Versterkende Architecturen van de Scheiding
Architecturen van scheiding versterken polarisatie, tribalisme en haat. Net als de post-waarheidspolitiek zijn deze scheidende architecturen over de hele wereld te zien. Veel samenlevingen zijn al versplinterd in gepolariseerde, vijandige subgemeenschappen die niet meer in staat zijn om met elkaar te praten.
Twee specifieke voorbeelden van deze scheidingsstructuren zijn (1) de filter bellen die ontstaan door sociale media en (2) de minderheidskwesties in de Verenigde Staten.
Filterbellen ontstaan uit de algoritmen die de inhoud van onze sociale media bepalen. Kijk voor een goede uitleg hiervan naar de Netflix-documentaires “The Social Dilemma” en “The Great Hack”. Deze algoritmen zijn ontworpen om de betrokkenheid van de gebruiker te maximaliseren (je aan je scherm vast te plakken) door emoties als haat, boosheid en angst te activeren.
Het onderliggende probleem is wat Harvard’s Shoshana Zuboff “epistemologische ongelijkheid” noemt.
Gebruikers en hun social media-bedrijven kunnen worden gezien als naar elkaar kijkend door een eenrichtingsspiegel: het social media-bedrijf kan alles zien van zijn gebruikers, maar de gebruikers zien niets van wat het bedrijf doet met hun persoonlijke gegevens. Dat is de realiteit van social media vandaag de dag.
Tristan Harris, voormalig design-ethicus voor Google zegt hierover hetvolgende:
“[Stel je voor] dat je een controlekamer binnenloopt met honderd mensen die over een bureau met kleine draaiknoppen hangen, en dat die controlekamer de gedachten en gevoelens van een miljard mensen zal bepalen. Dit klinkt misschien als sciencefiction, maar het bestaat nu echt. Ik weet het omdat ik zelf vroeger in een van die controlekamers zat. [Dit doet er toe] want waar we niet over praten is dat een handvol mensen… door hun keuzes uitmaken wat een miljard mensen vandaag de dag denken.”
De eenrichtingsspiegel — dat wil zeggen, de enorme asymmetrie van de macht tussen de weinigen in de controlekamer en de miljarden mensen daarbuiten — is het resultaat van een onwettige machtsgreep door Big Tech en Big Data bedrijven die eigenaar werden van de gegevens van gebruikers en deze met behulp van geavanceerde data-analyses omzetten in winst. Ze kunnen het gedrag van gebruikers op effectieve wijze en massaal manipuleren — en dat is precies de hoogwaardige service die ze verkopen.
Hoewel dit bedrijfsmodel goed werkt voor biljoen dollar Big Tech bedrijven zoals Facebook en Google werkt het niet goed voor de rest van ons: de maatschappij als geheel. Tot de giftige neveneffecten behoren onder andere de uitholling van de democratie, het verdwijnen van onafhankelijke media, toename van haatdelicten en geweld tegen migranten, en schokkende situaties omtrent geestelijke gezondheidskwesties, met name onder jongeren. Het kernprobleem waar het hier om gaat is de massaproductie van ‘othering’ (‘de andering’).
Dus, is technologie het probleem? Dat is het niet. Het probleem is de intentie en het bewustzijn dat we gebruiken om technologie te ontwerpen, te verspreiden en in te zetten.
De kwestie van de bepalende minderheid is een andere factor die polarisatie en extremisme in de hand werkt.
President Trump verloor de volksstemming in 2016 met 2,5 miljoen stemmen, maar heeft sindsdien drie rechters in het Hooggerechtshof benoemd. Deze drie rechters werden door een Senaatsmeerderheid bevestigd die zowel in 2016 als in 2018 de populariteitsverkiezing verloor.
Het resultaat was en is een mijlpaal in de besluitvorming die voorbijgaat aan de standpunten en gevoelens van de meerderheid van het electoraat. Hoe is dat mogelijk? Hoe kan een partij, zoals de GOP, het land regeren zonder zelfs maar te proberen de meerderheid van de Amerikaanse kiezers aan te spreken? Dat is het andere deel van de vergelijking dat zich voedt met polarisatie en tribalisme.
Je denkt misschien: Nou, dat is eigenlijk gewoon een Amerikaans probleem, mijn eigen land werkt niet op die manier. Maar ik zou dat idee aanvechten. Minderheidsregimes kunnen vandaag de dag in vele landen worden waargenomen, waaronder de meeste van onze democratieën. Het politieke proces wordt regelmatig gekaapt door de buitenmaatse invloed van speciale belangengroepen, met als gevolg beslissingen die vaak op gespannen voet staan met de opvattingen en belangen van de overgrote meerderheid van het electoraat. Amerika is vandaag de dag slechts een zeer zichtbaar voorbeeld van een toestand die ook op veel andere plaatsen bestaat.
Post-Humaniteit: Het fanatisme en de angst aanwakkeren
Wanneer de politiek en het bedrijfsleven de angst, de woede en het fanatisme van mensen versterken, hebben ze de neiging om te stoppen met het voelen van andere normale emoties. Zoals mijn collega Antoinette Klatzky het zegt:
“Wanneer we onszelf onthouden te voelen verliezen we compassie en de relatie met zowel menselijk lijden als met vrijheid. Wanneer we onze unieke menselijke capaciteiten om te voelen aanboren, kunnen we de wereld waarvan we weten dat die mogelijk is aanboren. Daarom is Black Lives Matter zo belangrijk — het herinnert ons aan het belang van mensenlevens, vooral die als eerste niet meer bij onze gevoelsantennes komen als we ons van onze menselijkheid afsluiten”.
De verkiezing van Donald Trump in 2016 is een prominent voorbeeld van een strategie die gebaseerd is op het voeden van angst, boosheid en fanatisme. Een ander voorbeeld is de wijdverbreide kwestie van geestelijke gezondheidsuitdagingen veroorzaakt door onzekerheid, stress en angst.
Zoals hierboven vermeld, meldde meer dan 40% van de volwassenen in Amerika in juni van dit jaar problemen met de geestelijke gezondheid. En meer dan een kwart van de jongvolwassenen in de VS zei serieus te hebben nagedacht over zelfmoord. Meer dan een kwart van de jongvolwassenen!
Wat is het diepere fenomeen waar het hier om gaat? Wat maakt strategieën gebaseerd op het versterken van woede en angst zo succesvol? Wat betekent het dat zo velen van ons worstelen met symptomen van depressie en angst?
Deze complexe vragen zouden natuurlijk veel verdergaand moeten worden uitgediept maar er zijn minstens twee dingen die mij duidelijk worden. Het eerste is dat volgens studies angst, depressie en angststoornis in verhouding meegroeien groeien met het gebruik van sociale media. Hoe meer sociale media je gebruikt, hoe meer risico je loopt, vooral als jongere.
De andere is dat je om angst en vrees tegen te gaan je moet verbinden met betekenis en doel. Je jezelf moet ervaren als de regisseur om dat doel te realiseren. Dit is iets wat we actie-vertrouwen noemen, wat ik hieronder verder verken.
Figuur 3 vat het bovenstaande samen.
De drie condities van onze tijd — post-waarheid; post-democratie; en post-humaniteit — leiden ons ertoe om gezamenlijk de patronen van ontkenning, de-sensibilisering en absentie in werking te stellen en ons daarmee op een pad te zetten dat uiteindelijke leidt naar zelfvernietiging.
Drie kerncapaciteiten voor het transformeren van Trumpisme
De onderste helft van figuur 4 vat het hoofdpunt van deze column samen:
Om deze huidige condities te transformeren, moeten we drie kerncapaciteiten activeren en belichamen:
- Luisteren met Nederigheid: Laat de realiteit met ons praten
- Architectuur van de Verbinding: Co-sensing Sociale Velden
- Het activeren van Actie-Vertrouwen: Acteren vanuit het veld van de toekomst
Deze drie kern capaciteiten zijn de sleutelelementen voor de transformatie vaardigheid die vandaag de dag nodig is.
Transformatie vaardigheid is het vermogen van een systeem om te reageren op uitdagingen van verstoring op manieren die verder gaan dan inspanningen om alleen de status-quo te optimaliseren. Het is de capaciteit van een systeem om toekomstige kansen te co-sensen en mede vorm te geven wanneer deze zich voordoen.
Die capaciteit is gebaseerd op diepgaand luisteren, op het voelen van het sociale veld en op het activeren van het handelingsvertrouwen om de collectieve actie te katalyseren die voortkomt uit een gedeeld begrip en bewustzijn van het geheel.
Luisteren met nederigheid: Laat de realiteit met ons praten
Het transformeren van de post-waarheidstoestand vereist dat we ons luisteren verdiepen in een ‘geest van nederigheid’. Dat we onze beoordelingsgewoontes opschorten om “de gegevens met ons te laten praten”, zo vatte mijn mentor Ed Schein de essentie van de wetenschap samen. Of, zoals George Por suggereerde met betrekking tot het werk van Nora Bateson: “Laat de warme data met ons praten”. De pandemie is een krachtige leraar geweest van deze epistemologische nederigheid. Alle landen die geleid worden door mensen die de wetenschap negeren en niet de nederigheid hebben om te luisteren naar wat het virus ons leert, hebben de economieën en burgers die aan hen zijn toevertrouwd in de war gebracht.
In de Verenigde Staten is de economische schade van de pandemie onlangs geschat op 16 biljoen dollar. Dat is het prijskaartje van het niet cultiveren van dit diepere menselijke vermogen.
De meeste epische mislukkingen op het gebied van leiderschap komen neer op dezelfde oorzaak: leiders verliezen de verbinding met de veranderende omgeving waar ze mee te maken hebben — met andere woorden, ze slagen er niet in te luisteren.
De post-waarheidswereld vereist dat we meer doen dan het herstellen van het vermogen van actief luisteren. Het vereist dat we onze luistervaardigheid op drie niveaus cultiveren. Ten eerste, het feitelijke luisteren: het opmerken van ontkrachtende gegevens, het opmerken van wat verrassend of nieuw is. Ten tweede, empathisch luisteren: het voelen van een situatie door de ogen van een ander, niet alleen vanuit onze eigen invalshoek of silo, maar ook van buiten onze eigen bubbel. En drie, generatief luisteren: luisteren vanuit een plaats van verstilling die onze aandacht laat functioneren als een houvast voor opkomende toekomstige mogelijkheden om te landen, zich te manifesteren.
Leiders en veranderaars die in een post-waarheidswereld opereren, moeten zich afvragen: ‘ongeacht wat de realiteit voor me betekent, ben ik in staat om met diepe nederigheid te luisteren, kan ik luisteren van buiten mijn eigen bubbel?’
Bouw Architecturen van Verbinding: Co-sensing Sociale Velden
Het transformeren van de conditie die wordt beschreven als Architecturen van Scheiding vereist dat we nieuwe Architecturen van Verbinding bedenken, bouwen en cultiveren die de ruimte bieden aan diverse actoren om zich te verbinden over de grenzen van instituties, belangen, politieke opvattingen en wereldbeelden heen. Het bouwen van deze nieuwe burgerlijke infrastructuren en diepe capaciteiten voor democratische genezing en vernieuwing zou wel eens een van de belangrijkste uitdagingen en kansen van onze tijd kunnen zijn.
Welke baan je ook hebt in welk type organisatie dan ook, de kans is groot dat je voor het welslagen ervan diverse belanghebbenden bij elkaar moet brengen die samen kunnen werken. Dat geldt voor alle leiders in het bedrijfsleven, de overheid, NGO’s en internationale organisaties waarmee ik de afgelopen jaren heb samengewerkt.
Dus waar komt deze “netwerk leiderschapsuitdaging” op neer? Het komt neer op een heel simpel feit: als je niet kunt voelen en zien hoe de realiteit eruit ziet vanuit het oogpunt van de partners en stakeholders waarmee je samenwerkt, dan is het alsof je met een vliegtuig vliegt zonder navigatie-instrumenten. De uitdaging aangaan vereist zien en voelen vanuit het “sociale veld” van de organisatie. Een sociaal veld is een sociaal systeem — uw set van medewerkers — dat vanuit alle richtingen wordt gevoeld, niet alleen vanuit uw realiteitsbubbel of silo.
We opereren allemaal in de context van sociale velden. Iedereen doet dat. De vraag die we ons moeten stellen is: Zijn we in staat om ons sociale veld echt aan te voelen vanuit de randen, vanuit de gezichtspunten en de ervaring van alle medewerkers in ons veld, inclusief de meest gemarginaliseerde?
De afgelopen tien of twee jaar is de term “voedselwoestijn” (food desert) gebruikt om gebieden te beschrijven die geen toegang hebben tot betaalbaar en voedzaam voedsel, met name fruit en groenten. Ook zien we vandaag de dag steeds meer gebieden die “ruimte woestijnen” houden — plaatsen waar burgers en hun instellingen geen toegang hebben tot diepere niveaus van luisteren en van conversatie. Het verlies van onafhankelijke lokale media en de polarisatie van gemeenschappen zijn slechts twee symptomen van deze wijdverbreide aandoening.
Een belangrijke vraag waar de meeste samenlevingen mee te maken hebben is dit: Hoe kunnen we burgerinfrastructuren opbouwen en heropbouwen voor het creëren van diepe banden en co-creatieve relaties rond het milieu, sociale en culturele gemeengoed? Hoe kunnen we deze diepe relaties opbouwen, niet rond ideologieën, maar rond de uitdagingen waarmee we in de echte wereld worden geconfronteerd?
Activeer Actie-Vertrouwen: Handelen vanuit de toekomst
Het transformeren van de derde huidige toestand, post-humaniteit: het aanwakkeren van fanatisme en angst, vereist dat we een dieper niveau van wat het betekent om mens te zijn activeren — dat wil zeggen, ons vermogen om de toekomst aan te voelen en te actualiseren als deze zich aandient. De mens is de enige soort op aarde die kan anticiperen op de toekomst en kan werken aan het transformeren van individuele en collectieve gedragspatronen. Als we onze collectieve aandacht ergens op richten, zoals we deden in het geval van de pandemie dit jaar, kunnen we de curve van ons collectieve gedrag buigen. Dit vermogen van op bewustzijn gebaseerde collectieve actie, werkt vanuit de essentie van onze mensheid.
Waar je ook bent in je 2020 reis, de kans is groot dat je een gevoel van ontwrichting hebt ervaren: een gevoel dat iets eindigt of sterft en dat iets anders geboren wil worden. Wat eindigt en sterft is vaak duidelijker dan wat geboren wil worden. Maar wat vaak het meest onduidelijk is, is hoe je van hier naar daar kunt gaan, hoe je de opkomende toekomst kunt aanvoelen en actualiseren. Wat is er nodig om ons over de huidige toestand heen te bewegen om de toekomst daadwerkelijk een nieuwe vorm te geven als die zich aandient?
Wat er nodig is, is een diepgaande verschuiving in het bewustzijn: van de cyclus van afwezigheid, versterkt door de voorwaarden van twijfel en desinformatie (gesloten mind), architecturen van scheiding (gesloten hart), en het voeden van angst (gesloten wil), naar de cyclus van presencing door het cultiveren van de innerlijke voorwaarden van het luisteren met nederigheid (open mind), het voelen van het sociale veld (open hart), en het activeren van actie-vertrouwen (open wil).
Twee vragen die we onszelf moeten stellen:
Ben ik als individu bereid om los te laten wat me tegenhoudt — dat wil zeggen, alles wat niet essentieel is — en om te laten komen wat naar voren wil komen, om in het onbekende te stappen?
En zijn we als collectief bereid om de oude manieren van innoveren los te laten, om alleen maar de status-quo te optimaliseren, om ons open te stellen voor een radicalere herbezinning op en herformulering van de architecturen van de verbondenheid? Bij het stellen van deze vraag stel ik me nieuwe vormen van burgerlijk en sectoroverschrijdend engagement voor die iedereen in zijn eigen organisatie, stad, dorp en ecosysteem kan repliceren.
Hoe zouden deze diepe leerinfrastructuren voor het regenereren en ontwikkelen van onze economieën, onze democratieën en onze onderwijs- en mediasystemen eruit kunnen zien?
Democratisering van de toegang tot Transformatie Vaardigheid
Ik heb de afgelopen 25 jaar van mijn professionele leven als actie-onderzoeker bij MIT doorgebracht met het verkennen van deze vragen — door het uitvoeren van praktijkgerichte experimenten met bedrijven, overheden, NGO’s en internationale organisaties. In deze periode hebben mijn collega’s en ik van het Presencing Institute een en ander geleerd over het doorvoeren van veranderingen.
De meeste mensen die zich in dit werk hebben ondergedompeld zullen het over één ding eens zijn: als je in een systeem een verandering wilt zien, heb je een ondersteunende structuur nodig die de belangrijkste mensen in deze inspanningen helpt om elkaar te helpen en hulp te krijgen. Diepgaande verandering heeft een ondersteunende transformationele leerinfrastructuur nodig.
We hebben ook geleerd dat als je de ruimte wilt houden voor diepgaande innovatie en verandering, je “oefenvelden” moet aanbieden. Praktijkvelden zijn veilige omgevingen waar mensen de toekomst kunnen verkennen door te doen. We hebben ontdekt dat methodologieën gebaseerd op de sociale kunsten, zoals social presencing theater, een kritisch ingrediënt zijn van deze praktijkvelden.
Met het jaar 2020 in het algemeen, en met de verkiezingen van deze week in het bijzonder, gaan we een kritisch decennium in voor de planeet. Het succes of het falen van onze inspanningen zal het lot van mens en planeet bepalen voor de rest van deze eeuw en daarna. We kunnen ervoor kiezen de uitdaging aan te gaan of de status-quo te accepteren.
De transformatie die voor ons ligt vereist dat we onze beschaving opnieuw in beeld brengen en hervormen, dat wil zeggen, hoe we leven en werken samen. Niet meer en niet minder.
We moeten de transformatie vaardigheid opbouwen op de schaal die vandaag de dag nodig is, in elke stad, elk dorp, elke organisatie, elke gemeenschap.
Figuur 5 schetst drie soorten infrastructuur innovaties die van cruciaal belang zijn om onze belangrijkste instellingen en maatschappelijke subsystemen opnieuw te verbeelden en vorm te geven. Ze gaan in op de hierboven besproken basisvoorwaarden van het Trumpisme.
- Her-uitvinden van educatie met een ‘heel-systeem’- en ‘heel-persoons’gericht leren
- Democratie verbeteren door structuren op te bouwen die het bestuur meer gedistribueerd, dialogisch en directer maken.
- Transformeer economieën door ze te verschuiven van ego-systeem bewustijn naar ecosysteem bewustzijn, d.w.z. van het dienen van enkelen naar het dienen van het welzijn van iedereen — alle levende wezens.
Elke transformatie vereist een reis — een uiterlijke reis en een innerlijke reis, die beide een adequate ondersteunende structuur nodig hebben. Mijn collega’s en ik van het Presencing Institute en het MIT hebben een dergelijke leerinfrastructuur op verschillende manieren geprototypeerd. Zo hebben we met het MITx u.lab een platform en een wereldwijd ecosysteem voor maatschappelijke innovatie gecreëerd waar tot nu toe 180.000 deelnemers bij betrokken waren. In de GAIA-reis, een geïmproviseerde leerinfrastructuur die we in maart 2020 hebben gecreëerd naar aanleiding van de COVID-situatie, hebben we 13.000 deelnemers betrokken bij een vier maanden durend proces. In de SDG Leadership Labs helpen we de landenteams van de Verenigde Naties om over de grenzen van de organisatie heen samen te werken met de belangrijkste belanghebbenden om de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling te bereiken.
We hebben geleerd dat u transformerende innovatie- en leeromgevingen op schaal kunt creëren, waarbij digitale platforms en op bewustwording gebaseerde technologieën voor sociaal leiderschap worden gecombineerd. Maar er is een zeer doelbewuste ruimte voor nodig, goed ontwikkelde methoden en instrumenten, evenals een regie op ecosysteemniveau.
Toch zijn onze inspanningen met 200.000 betrokken change makers tot nu toe klein in vergelijking met de omvang van de uitdagingen waar we vandaag de dag voor staan. De vraag is dus, hoe kunnen deze leeromgevingen op schaal gaan?
De voor de hand liggende plaatsen om te beginnen zijn in onze bestaande leerinstellingen. Scholen en universiteiten. Als belastingbetalers en als samenlevingen financieren we onze onderwijsinstellingen omdat we willen dat ze functioneren als plaatsen waar mensen kunnen leren, kunnen reflecteren en samenlevingen kunnen laten reflecteren op zichzelf. Het probleem is dat ons huidige onderwijssysteem vastzit in een oud paradigma van leren.
De “blinde vlek” van onze huidige onderwijsinstellingen is transformatie vaardigheid. Dat geldt zowel voor universiteiten als voor scholen. Maar als je met bedrijven praat, leer je dat transformatie vaardigheid een ondergeschikte vaardigheid is die veel organisaties met moeite in hun eigen personeelsbestand kunnen ontwikkelen. De maatschappelijke uitdaging is er dus. De organisatorische vraag is er. Maar de aanbodzijde, onze onderwijs/opleid systeem, staat leeg.
Juist daarom lanceren we bij het Presencing Institute een initiatief dat de School voor Transformatie heet. We zullen modules, methoden en instrumenten creëren voor het opbouwen van transformationele geletterdheid op schaal, voor gemakkelijke replicatie in scholen, universiteiten, bedrijven, publieke organisaties, NGO’s en gemeenschappen.
De School voor Transformatie zal dienen als een infrastructuur om de reis van burger- en beschavingsvernieuwing te ondersteunen. Als zodanig zal de School op kleine schaal een prototype maken van een mogelijk nieuw formaat voor de universiteit van de toekomst.
Transformatie van wetenschap, esthetiek en ethiek
Sta me toe af te sluiten door terug te keren naar een eerder gebruikte terminologie die de drie hierboven besproken capaciteiten op een meer klassieke manier beschrijft. We spraken al over luisteren, de data met je laten praten; over het aanvoelen van het sociale veld; en over het activeren van het zelfvertrouwen in actie. Een meer traditionele manier om naar deze capaciteiten en deugden te verwijzen is respectievelijk waarheid, schoonheid en goedheid, of, als je wilt, wetenschap, esthetiek en ethiek.
De vraag die ik in deze column heb proberen te onderzoeken is: Wat is er nodig om de diepere voorwaarden te transformeren die Trump & Trumpisme tot stand hebben gebracht? En het antwoord op die vraag is niet om simpelweg de traditionele benaderingen van wetenschap, esthetiek en ethiek te herstellen. Nee, ik probeer iets radicalers over te brengen. Wat is dat?
Om deze basisvoorwaarden aan te pakken moeten we de concepten van de wetenschap, de esthetiek en de ethiek die ten grondslag liggen aan onze huidige beschavingsvormen, verder ontwikkelen en integreren in het hart van de nieuwe universiteit.
Het bevorderen van de wetenschap betekent de overgang van de traditionele wetenschap naar een wetenschap van bewustzijnsveranderingen die eerste-, tweede- en derdepersoonsgegevens en observatie integreert, d.w.z. een wetenschap die zowel naar traditionele gegevens als naar warme gegevens luistert. Een effectief antwoord op de postwaarheidsconditie vereist nieuwe leerinfrastructuren die iedereen toegang geven tot de methoden en instrumenten van diep luisteren en multi-modality sense making.
Het bevorderen van de esthetiek betekent terugkeren naar de Griekse oorsprong van het woord esthetiek, wat betekent dat je met al je zintuigen moet waarnemen en dit begrip moet toepassen om sociale resonanties in onze alledaagse contexten aan te voelen. Een effectief antwoord op de toestand van de postdemocratie vereist dat we nieuwe burgerlijke infrastructuren bouwen die ons in staat stellen om op het niveau van hele systemen te co-senseren door het activeren van alle zintuigen van het gedistribueerde sociale veld.
En het bevorderen van de concepten van de ethiek betekent dat we verder moeten gaan dan de verbrijzelde ethische kaders om hoogwaardige omgevingen te creëren die mensen in staat stellen om na te denken over hun eigen diepere bronnen van creativiteit en zichzelf. Mijn ervaring is dat, wanneer je deze ruimte biedt voor innerlijke ontwikkeling, mensen verbaasd zijn over wat zich voor hen opent. De bron voor ethisch handelen bestaat al in ieder van ons. Een effectief antwoord op de toestand van de postmenselijkheid vereist dat we nieuwe economische bestuurssystemen bouwen die de menselijke intentie koppelen aan economische activiteit op de schaal van het hele systeem.
Voor mij is de essentie van de 21e eeuwse universiteit de integratie van onderzoek en onderwijs met het transformeren van de maatschappij en het zelf.
Om dat waar te maken, moeten we de concepten van wetenschap, esthetiek en ethiek, zoals hierboven geschetst, naar voren brengen.
Zonder de esthetische en ethische dimensie zou de nieuwe universiteit slechts de kenniskloof repliceren, in plaats van deze te transformeren.
u.school For Transformation
Het komt erop neer dat we behoefte hebben aan nieuwe civiele en nieuwe leerinfrastructuren die de toegang tot de kerncapaciteiten van de transformatiegeletterdheid democratiseren. Dit is het moment om gewaagde initiatieven te lanceren.
De Amerikaanse verkiezingen van deze week zijn ingebed in een wereldwijde bewustwording van de burgerbevolking met verschillende groene schoten die we in verschillende regio’s zien, zoals de massale volksstemming voor een nieuwe grondwet in Chili, de democratische verkiezingen in Bolivia en de vrouwen die in opkomst zijn in Polen. Het is tijd voor ons allemaal om op te staan. Het echte werk voor dit decennium van transformatie begint nu.
Als u zich aangetrokken voelt tot een van deze initiatieven, bekijk dan enkele van de onderstaande links en overweeg om ons te vergezellen bij de lancering van onze komende GAIA-reis op 5 november.
u.school: een artistiek perspecief: animated video clip
u.school For Transformation: enkele eerste componenten
Awareness-Based Action Research
Turning Toward Our Blind Spot: Shadow As Source For Transformation
Ik wil mijn diepe dankbaarheid uitspreken aan Antoinette Klatzky, Becky Buell, Marian Goodman en Katrin Kaufer voor hun commentaar op een eerdere opzet van dit stuk, en aan Kelvy Bird voor het maken van het beeld in de figuren 1, 2 en 6!